Merkezi Hollanda’da yer alan ve dünyanın en büyük 10 petrol ve gaz şirketinden biri olan Shell, karbon emisyonlarını 2030 yılına kadar 2019 seviyelerine göre %45 oranında azaltması gerekiyor. Karar şirketin tedarikçileri ve kullanıcılarını da kapsıyor.  Bu karar aynı zamanda, uluslararası bir şirketin küresel iklim hedefleri doğrultusunda emisyonlarını azaltmasını emreden ilk yasal hüküm oldu.

Zafer ardından kutlama

 

Shell aleyhindeki dava, Friends of the Earth Hollanda (Milieudefensie)’nın temsil ettiği 17.000 müşterek davacı ve 6 kuruluş (Action Aid, Both ENDS, Fossilfree Nederland, Greenpeace Hollanda, Young Friends of the Earth ve Wadden Sea Association) tarafından açıldı.

 “Bu harika bir haber ve dünya ve çocuklarımız için büyük bir zafer. Yargıç açıktı: Shell tehlikeli iklim değişikliğine neden oluyor ve şimdi bunu durması gerekiyor”

Friends of the Earth Hollanda Direktörü Donald Pols

Friends of the Earth Hollanda’ya göre bu karar, küresel olarak iklim politikasını ve kurumsal hesap verebilirliği etkileyecek ve büyük kirleticiler için emisyonlarını azaltmaktan sorumlu olduklarına dair bir uyarı görevi görecek.

Dava hakimi kararı verirken, “Shell, tehlikeli iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmak için üzerinedüşeni yapmalı” dedi ve şirketin planları için “yeterince somut değil ve boşluklarla dolu” diye ekledi. Hakim ayrıca, Shell’in emisyonları azaltması halinde diğer şirketlerin farkı kapatacağı fikrini de reddetti ve tüm işletmelerin Paris Anlaşması’na uymak için harekete geçmesi gerekeceğini söyledi.

“Bu karar dünyayı değiştirecek. Dünyanın her yerinden insanlar bizim örneğimizi izlemeye ve petrol şirketlerini mahkemeye vermeye hazırlanıyor. Ve hepsi bu değil. Petrol şirketleri, kirletici fosil yakıtlara yatırım yapma konusunda çok daha isteksiz hale gelecektir. İklim bugün kazandı”

Friends of the Earth Hollanda Avukatı Roger Cox

Karar, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)’nın “2050’ye kadar Net Sıfır” raporunu yayınlamasından sadece bir hafta sonra açıklandı. IEA raporu, yeni petrol ve doğalgaz araştırmalarına derhal son verilmesi ve dünya çapında fosil yakıtların kullanımının kademeli olarak kaldırılması çağrısında bulunuyor. Davacı kurumlara göre bu durum, yatırımcılara ve şirketlere fosil yakıtlar çağının bittiğine dair net bir mesaj niteliği taşıyor.

Uzmanlara göre, iklim özelindeki çoğu dava kayıp ve hasarların tazminini veya uyum önlemleri için mali bir katkı talep ederken, bu dava bir şirketin davranışını değiştirmesini ve CO2 emisyonlarını ciddi ölçüde azaltmasını talep eden ilk dava olması sebebiyle, öne çıkıyor.

Ne olmuştu? 

Mayıs 2019’da Milieudefensie / Friends of the Earth, çok sayıda STK ve 17 binden fazla vatandaş Shell’e karşı bir haksız muamele / fiil hukuku davası açtı. İklim savunucuları için zaferle sonuçlanan Urgenda Davası’ndaki iddiaları temel alarak açılan davada, davacı taraf, Shell’in Hollanda yasalarına göre yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğini ve şirketin iklim değişikliğine karşı yetersiz eyleminin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ışığında yaşam, özel yaşam ve aile hayatı ile ilgili düzenlenmiş hakları ihlal ettiğini iddia etti. Dava, Shell’in iklim değişikliğine neden olan sera gazı salımlarına önemli bir katkısının olduğu, iklim değişikliği hakkındaki tehlikeleri uzun zamandır bildiği halde iklim değişikliğindeki rolü hakkında halkı aldattığı, konuyla ilgili düzenlemelere karşı lobi faaliyetleri yaptığı ve böylece yasal yükümlülüklerini yerine getirmediği temeline dayandı. Davacılar, Hollanda yasalarına göre şirketin sera gazı salımlarını azaltmakla yükümlü olduğunu savundular.