Yaz öğleden sonrasının acımasız sıcağı karşısında, Gucerat’ın Kheda Bölgesi’ndeki Dhundi köyüne vardığımızda kendimizi büyük bir ağacın gölgesine atıyoruz. Udaysinh Chawda’nın evinin yolunu tutuyoruz.

Chawda’nın evi, duvarları çamurdan yapılmış ve yerleri inek gübresiyle kaplı, sazdan yapılmış bir kulübe. Köylüler samanları eleyip tahılları ayıklarken, mandalar geviş getiriyor. Kulübenin bitişiğinde ise darıyla dolu bir tarla ve bütün yeşilliklerin ortasında eşit aralıklarla döşenmiş, parlayan zemin üstü güneş panelleri göze çarpıyor.

Chawda, bir güneş enerjisi çiftçisi. Tepedeki yakıcı güneş bizi bezdirirken onun suratında büyük bir gülümseme yaratıyor zira ona göre güneş; enerji, bereketli su ve gelir demek.

Dhundi Köyü’nde aralarında Chawda’nın da bulunduğu dokuz çiftçiden oluşan dünyanın ilk güneş enerjisiyle çalışan sulama kooperatifi olan DSUUSM bulunuyor. DSUUSM faaliyete geçtikten sadece iki yıl sonra başarıyı yakaladı. Kooperatif, iyi bir kazanç getiren mahsul olarak güneş enerjisini hasat ediyor. Kendi tarlalarını güneş enerjisiyle çalışan pompa kullanarak sularken üretim fazlası güneş enerjisini Madhya Gujarat Vij LTD’ye; elde ettikleri suyu da çevredeki diğer çiftçilere satarak gelir elde ediyorlar.

2016’da bu projeyi faaliyete geçiren Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü (IWMI) ‘nün yer aldığı Anand aynı zamanda ünlü kooperatif girişimi Amul’a da ev sahipliği yapıyor. Dünyanın ilk güneş enerjisi kooperatifi hareketi burada yaşamları dönüştürmeye devam ediyor. Çiftçiler suyu daha önce dizel pompaları kullanarak ödedikleri miktarın yarısını ödeyerek bu girişimcilerden satın alıyor.

 

Gölgelerin arasından…

Chawda, bana 10.8 kW kombine kapasiteye sahip 36 güneş enerjisi panelinin kurulduğu tarlasında etrafı gezdiriyor. Güneş enerjisi sayesinde Chawda, ihtiyacı kadar yeraltı suyunu alabiliyor ve hatta artan enerjiyi satmak üzere kullanıyor. Chawda, günlük olarak 50 kWh’a kadar güneş enerjisini ünite başına aşağı yukarı 7 Hindistan rubisinden satıyor (1 hindistan rubisi 0,061 TL civarında). 

Chawda iki yıl önce güneş panelleri, pompalar ve bir mikro şebeke için 54.000 rubilik yatırım yaptığında bunun onun bütçesini sarstığını ama yine de bu deneyim için o zaman daheyecan duyduğunu söylüyor. Şimdi ise yatırımının karşılığını almakta.

Chawda’nın geliri bugün, yıllık 30 bin rubiden 1.30.000 rubiye yükselmiş durumda ve enerji ve su fazlasını satarak yüz bin rubi daha fazla kazanıyor. Kulübede oturan annesi bana karnındaki yarayı gösteriyor ve “Kooperatif olmasaydı bu ameliyat için borç almak zorunda kalırdık.” diyor.

Güneş enerjisi girişimcileri ve DSUUSM sekreteri Parvin Parmar’ın eşi daha birkaç yıl öncesine kadar her gün kanala çamaşır yıkamak ve tulumbadan su bidonlarını doldurmak için bir kilometre yürüdüğünü anlatıyor ve “Şimdi evde her zaman su var” diye ekliyor. Hatta öğleden sonraları en sevdiği televizyon programını bile izleyebiliyor. Aile, elde ettikleri kârla iki inek almış ve Daksha, Amul süt ürünleri kooperatifine süt satarak günde 500-600 rubi arası para kazanmaya başlamış.

Parmarlar’ın sondaj kuyusundan su alıp civar çiftliklere doğru uzanan siyah PVC kaplı ve kauçuk boruları görüyorum. Parmar, suyu dizel pompa sahiplerinin ücretlendirdiğinin yarı miktarı olan 250 rubiye satıyor.  “Bölgedeki yaklaşık 450 su alıcısının neredeyse %50’si şimdi karşılanabilir fiyatlarla suya ulaşıyor.” diyor. Kooperatif sayesinde köydeki dizel pompaların sayısı bu süre içinde 49’dan 30’a düşmüş.

 

Güneşli taraf yükseliyor

Boruları takip ederek Ravjibhai’nin çiftliğine ulaşıyoruz. Ravjibhai yoğun sulama gerektiren buğday ve pirinç tarlalarını sulamak için yıllardır su satın aldığını söylüyor: “Daha önceden sulama için bigha (yaklaşık 1620 m2) başına 500 rubi ödüyordum. Bazen dizel pompalar çalışmıyordu ve hiç suyum olmuyordu.”Güneş enerjisi pompaları ise bölgede bir nimet haline gelmiş durumda. Ravjibhai ekliyor: “Güneş enerjisi sayesinde sulama masrafları ciddi şekilde azaldı, mahsuller zamanında sulanıyor ve yıllık gelirim 30.000 rubi arttı.” IWMI’nin kıdemli üyesi Tushaar Shah, güneş enerjisi ürünlerinin Dhundi’nin ekonomisini sadece iki yıllık bir süre içinde, başkalarının tekrarlamaya çalıştığı bir başarı hikayesine dönüştürdüğünü söylüyor. Benzer bir kooperatif de Anand’ın Mujkuva köyünde kurulmuş durumda.

IWMI’nın danışmanı Gyan Prakash Rai’nin söylediğine göre asıl ilgi çekici olan olan Dhundi projesinin enerji ikamesinden ziyade bir” enerji-su- geçim sağlama çözümü “ olması. Hindistan’da güneş enerjisi pompalarıyla değiştirilebilecek 21 milyon adet dizel ve elektrikli pompa bulunuyor.

Shah: “Eğer bunlar şebekeye bağlanırsa, çiftçilerin gelirleri artar, elektrik dağıtım şirketlerinin üzerindeki devlet desteğinin yükünü azaltır, yer altı suyunun aşırı kullanımı frenlenir ve karbon salımının çevreye verdiği zarar azalır.” diyor.

Bu oldukça güneşli bir tablo.

 

Kaynak: Kavita Kanan Chandra / The Hindu