81 ülkeden, 2185 akademisyen, bilim insanı, ve araştırmacı, yarınki BM Genel Kurulu’nda toplanacak dünya liderlerine, kömür, petrol ve gazdan küresel bir çıkışı düzenlemek ve denetlemek için Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması talep eden bir mektup yayınladı.
Akademisyenler, sanayi devriminden bu yana karbondioksit salımlarının neredeyse %80’inden sorumlu kömür, petrol ve doğalgazın iklim değişikliğine en büyük etkiyi yaptığını kabul ediyor. Ayrıca, “2018’de dünyadaki her 5 ölümden 1’inin, fosil yakıtların neden olduğu hava kirliliğinden dolayı olduğunu” belirtiyor.
Buna rağmen, COP26 BM İklim Değişikliği Konferansı’na ev sahipliği yapan Birleşik Krallık de dahil olmak üzere, ulusal hükümetlerin planları fosil yakıt üretimini artırmak üzerine. Hatta bu planlar, Paris Anlaşması’nın 1,5ºC limitine uyumlu seviyelerden, neredeyse 1,5 katı daha fazla salıma yol açma riski taşıyor.
Mektubun imzacılarından ve Ekonomik Büyümenin Sınırları adlı çalışmanın ortaya çıktığı Roma Kulübü Başkanı Sandrine Dixson-Decleve : “Paris Anlaşması hedeflerimize ulaşmanın ve net sıfır ekonomiye geçişimizin tek yolu, fosil yakıtlardan şimdi çekilmek. Artık kaybedecek zamanımız kalmadı.”
Fosil Yakıtlar Çağına Son Vermenin Zamanı Geldi
Akademisyenlerin bu çağrısı, BM Genel Sekreteri António Guterres’in fosil yakıt endüstrisi için bir “ölüm çanı” olarak müjdelenen açıklamasından sonra geliyor. Guterres’im bu açıklaması, son on yıldaki CO2 emisyonlarının %86’sının fosil yakıtların yakılmasından kaynaklandığını ortaya koyan son Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporu ile destekleniyor.
İmzacılardan, Penn State Üniversitesi’nde Atmosfer Bilimcisi, New Climate War kitabının yazarı Michael E Mann : “fosil yakıtlar çağına son vermenin zamanı geldi” diyor.
Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı imzalayan bir başka biliminsanı, NASA İklim Bilimcisi Peter Kalmus : “bu küresel bir acil durumdur, bu nedenle doğrudan buna yol açan ölümcül fosil yakıtları acilen ortadan kaldırmak için küresel koordinasyon gerekir.” diyerek işbirliğine dikkat çekiyor. Önerilen Fosil Yakıtın Yayılmasını Önleme Anlaşması, kömür, petrol ve gazdan adil ve hızlı bir küresel geçişi yönetmek için uluslararası işbirliğini kolaylaştırmak için kritik önem taşıyor.
Biliminsanları “Fosil yakıtların iklim değişikliğine önemli tarihsel katkısı ve endüstrinin devam eden genişleme planları göz önüne alındığında, sorunun ölçeği ile orantılı bir çözüm çağrısında” bulunuyor:
“Kömür, petrol ve gazın 1.5 °C hedefine uygun, aşamalı bir şekilde kaldırılması, ülkelerin fosil yakıtlara bağımlılık derecesini ve geçiş kapasitelerini dikkate alan, adil ve eşitlikçi küresel bir işbirliğini gerektirmektedir. Bu işbirlik, gelişmekte olan ülkelerdeki işçiler ve topluluklar için adil bir geçişin yanı sıra herkes için iyi bir yaşam sağlamak için, teknoloji transferi de dahil olmak üzere finansal kaynaklarla desteklenmelidir.
Açık mektup, akademisyenlerin Paris Anlaşması’nı tamamlayacak bir mekanizma aracılığıyla iklim değişikliği konusunda yeni bir uluslararası işbirliği çağını başlatmak için dünya liderlerine yaptığı çağrının ana hatlarını çiziyor:
- Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından belirtildiği gibi, mevcut en iyi bilimsel verilere dayanarak fosil yakıt üretiminin daha fazla artmasını durdurmak;
- Ülkelerin fosil yakıtlara olan bağımlılıklarını ve geçiş kapasitelerini dikkate alarak, adil ve hakkaniyetli bir şekilde mevcut fosil yakıt üretimini aşamalı bir şekilde bitirmeyi;
- Dünya çapında yenilenebilir enerjiye %100 erişim sağlamak, fosil yakıta bağımlı ekonomilerin çeşitlenmesine yardımcı olmak ve dünyadaki tüm insanların ve toplulukların adil bir küresel dönüşüm yoluyla refaha ermesini sağlamak amacıyla bir dönüşüm planına yatırım yapmak.
Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması Girişimi Direktör Yardımcısı Rebecca Byrnes dünyanın önde gelen biliminsanları’nın bu mektup ile çok net bir mesaj verdiğini belirtiyor:
”İklim krizinin başlıca nedeni kömür, petrol ve gazdır ve dünya çapında neredeyse her beş ölümden birinden sorumludur. . Bu kitle imha silahlarının sürekli artmasına izin veren herhangi bir “net sıfır” politikası yetersizdir. Hükümetler nasıl ozon tabakasını incelten kimyasalları aşamalı olarak kaldırmak veya nükleer silahların yayılmasını durdurmak için bir araya geldiyse, şimdi de acilen bir Fosil Yakıtın Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı müzakere etmeleri gerekiyor.”
İçerisinde Levent Kurnaz, Ömer Madra, Ahmet Atıl Aşıcı, Begüm Özkaynak, Micheal Mann, David Suziki ve Lesley Hughes gibi isimler bulunan 2185 akademisyen, küresel olarak bir Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması için çağrıda bulunan ve sayıları giderek artan sese katılıyor.
Son zamanlarda, Dalai Lama , Nobel Ödülü sahibi 100’den fazla kişi ve 700’den fazla sivil toplum kuruluşu tarafından desteklenen küresel kampanyanın bir parçası olarak dünya liderlerini fosil yakıt artışına son vermeye çağırdı.
Açık mektubun tam metnine ve imzacıların listesine https://fossilfueltreaty.org/open-letter adresinden ulaşabilirsiniz.
Mektubun Eren Can İleri tarafından hazırlanan Türkçe çevirisi ise şöyle:
Aşağıda imzası bulunan bizler, dünya çapındaki hükûmetleri, mevcut ve gelecek nesillerin yaşamlarını ve geçim kaynaklarını korumak için, Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması‘nı acilen kabul edip uygulamaya ve bilimsel fikir birliği doğrultusunda 1.5ºC’lik bir küresel ısınmayı geçmemek amacıyla fosil yakıtlara adil ve aşamalı bir şekilde son vermeye çağırıyoruz.
Fosil yakıt sistemi ve etkileri küresel olup küresel bir çözüm gerektirir. Hükûmetleri, aşağıdaki hedefler için bağlayıcı bir küresel plan ortaya koyan Fosil Yakıtların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nı geliştirmek, kabul etmek ve uygulamak için acilen müzakerelere başlamaya çağırıyoruz:
- Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından da belirtildiği gibi, mevcut en iyi bilimsel verilere dayanarak fosil yakıt üretiminin daha fazla artmasını durdurmak;
- Ülkelerin fosil yakıtlara olan bağımlılıklarını ve geçiş kapasitelerini dikkate alarak, adil ve hakkaniyetli bir şekilde, mevcut fosil yakıt üretimini aşamalı bir şekilde durdurmak;
- Dünya çapında yenilenebilir enerjiye %100 erişim sağlamak, fosil yakıta bağımlı ekonomilerin çeşitlenmesine yardımcı olmak ve dünyadaki tüm insanların ve toplulukların adil bir küresel dönüşüm yoluyla refaha ermesini sağlamak amacıyla bir dönüşüm planına yatırım yapmak.
Bilimsel fikir birliği, küresel iklim değişikliğinin başlıca failinin insan faaliyetleri olduğu ve iklim krizinin bugün insanlık ve doğa için en büyük tehdidi teşkil ettiği konusunda açıktır. [1]
Fosil yakıtların yakılması – kömür, petrol ve gaz – iklim değişikliğine en büyük katkıyı sağlıyor ve sanayi devriminden bu yana karbondioksit salınımların neredeyse %80’ini teşkil ediyor. [2]
Akademik yayınlarda ve IPCC’nin 1,5ºC hakkındaki özel raporunda belirtildiği gibi, ısınmayı 1.5ºC’lik sıcaklık hedefinin altında tutmak için, küresel sera gazı salımları ‘2030 yılına kadar küresel çapta en az %45′ oranında azaltılmalıdır. [3]
Enerji üretiminin arz ve talebi arasındaki boşluklara ilişkin son Üretim Açığı (Production Gap) Raporu’na göre, 2020-2030 yılları arasında fosil yakıt üretiminde yılda en az ortalama %6’lık bir düşüş gerekiyor. Ancak fosil yakıt endüstrisi, üretimini yılda %2 artırmayı planlıyor. [4]
Sıfır karbonlu bir dünyaya küresel geçişin adil olması, ve tarih içinde iklim değişikliğine katkıları ve eylem kapasitelerine göre ülkelerden beklenen iklim eylemlerinin adil dağılımına dayalı olması esastır.
Buna gore, daha zengin ülkelerin, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye finansman ve sübvansiyonların yeniden yönlendirilmesi de dahil olmak üzere, geçiş için daha fazla desteğe ihtiyaç duyan daha fakir ülkelerden daha hızlı bir oranda fosil yakıt üretimini azaltması gerekir.
İklim etkilerine ek olarak, yeni araştırmalar fosil yakıtların neden olduğu hava kirliliğinin 2018’de dünya çapında neredeyse her 5 ölümden 1’inden sorumlu olduğunu gösteriyor. [5]
Bu önemli sağlık ve çevresel etkiler, atıkların çıkarılması, rafine edilmesi, taşınması ve yakılmasından kaynaklanmaktadır ve genellikle savunmasız ve dezavantajlı topluluklarda hissedilir. Aynı zamanda, fosil yakıtların ürettiği merkezi enerji, çıkarımın gerçekleştiği toplulukları hesaba katmadan, güç ve serveti genellikle ayrıcalıklı bir avuç kişinin elinde toplar. [6]
Halihazırda iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik hakim yaklaşım, sera gazı salımları ve fosil yakıt talebini kısıtlayan politikalara, örneğin yenilenebilir enerji kaynakları ve elektrikli araçlar gibi fosil yakıt ikamelerinin büyümesini teşvik etmeye odaklı. Ancak fosil yakıtların üretimini ve arzını kaynağında kısıtlayan politikalar hâla çok sınırlıdır.
Ancak arz artmaya devam ederse, fosil yakıtlara olan talebi azaltma çabaları baltalanacaktır. Üretimin devam etmesi, ya fosil yakıtların enerji için yakılmaya devam edip dünyayı yıkıcı küresel ısınmaya doğru itmesi ya da fosil yakıtlara bağımlı endüstrilerin ve ülkelerin mahsur kalan varlıklar, mahsur kalan işçiler ve mahsur kalan ekonomilerle karşı karşıya kalıp, kalkınma, kamu sektörü istihdamı ve temel kamu hizmetlerini destekleyen devlet gelirlerinin buharlaşması anlamına gelir.
Paris Anlaşması, denklemin fosil yakıt talebine yönelik bir eylem için önemli bir temel oluşturduğu hâlde, fosil yakıt arzına yönelik uluslararası işbirliği ve politika süreçleri olmazsa, ülkeler zaten yetersiz olan salım azaltma hedeflerini aşmaya devam edeceklerdir. [8]
Fosil yakıtların iklim değişikliğine önemli tarihsel katkısı ve endüstrinin devam eden artırma planları göz önüne alındığında, sorunun ölçeği ile orantılı bir çözüm çağrısında bulunuyoruz.
Kömür, petrol ve gazın 1.5 °C hedefine uygun, aşamalı bir şekilde kaldırılması, ülkelerin fosil yakıtlara bağımlılık derecesini ve geçiş kapasitelerini dikkate alan, adil ve eşitlikçi küresel bir işbirliğini gerektirmektedir.
Bu işbirliği, gelişmekte olan ülkelerdeki işçiler ve toplumlar için adil bir geçişin yanı sıra herkese iyi bir yaşam sağlamak amacıyla, teknoloji transferi de dahil olmak üzere finansal kaynaklarla desteklenmelidir.
Bu bağlamda, sivil toplumun, genç liderlerin, yerli halkların, inanç kurumların, şehirlerin ve yerel yönetimlerin fosil yakıt üretimine son vermek üzere küresel bir anlaşma çağrısına seslerimizi katıyoruz. [9]
Levent Kurnaz, Professor of Physics, Boğaziçi University
Ömer Madra, Co-Founder, Açık Radyo (Open Radio), Former Lecturer, International Relations and Political Science, Bilgi University
Ahmet Atıl Aşıcı, Associate Professor of Economics, Istanbul Teknik Universitesi
Prof. Dr. Fikret Adaman, Bogaziçi University
Michael E. Mann, Distinguished Professor of Atmospheric Science, Penn State University
Prof Muhammad Yunus, Nobel Peace Prize Winner, Founder of the Grameen Bank
Erica Chenoweth, Frank Stanton Professor of the First Amendment, Harvard University
Peter Kalmus, NASA Climate Scientist, Author of Being the Change
Begüm Özkaynak, Professor, Department of Economics, Boğazici University
Julia Steinberger, Professor of Ecological Economics, University of Lausanne
Saleemul Huq, Director, International Centre for Climate Change and Development (ICCCAD)
Sandrine Dixson-Decleve, President, The Club of Rome
Priyamvada Gopal, Teaching Fellow at Churchill College, University of Cambridge
Kevin Anderson, Prof. Energy & Climate Change, Universities of Manchester & Uppsala
David Suzuki CC OBC FRSC
Timothy F Flannery, Palaeontologist, Australian Museum
Prof. Lesley Hughes, Vice-Chancellor (Research Integrity and Development), Distinguished Professor of Biology, Macquarie University and Councillor for the Climate Council
Prof Chris Rapley CBE, Professor of Climate Science, University College London
Mark Z. Jacobson, Professor, Civil and Environmental Engineering, Stanford University
Olúfẹ́mi O. Táíwò, Assistant Professor of Philosophy, Georgetown University
Gaël Giraud, French Economist, CNRS, Senior Researcher and Professor, Georgetown University
Ali Kerem Saysel, Associate Professor in the Institute of Environmental Sciences, Boğaziçi University
Dr Ayşem Mert, Lecturer of Environmental Politics, Department of Political Science, Stockholm University
Çağdaş Dedeoğlu, Yorkville University
Defne Gonenc, Yaşar Üniversitesi
Derya Tarhan, University of Toronto
Doruk İriş, Associate Professor, Sogang University
Ebru Tekin Bilbil, Ozyegin University
Eren Can İleri, Sciences Po Paris School of International Affairs
Ethemcan Turhan, Ph.D., Assistant Professor of Environmental Planning, University of Groningen
Dr Fatih Uenal, Department of Psychology, University of Cambridge
Dr Istemi Kuzu, Philipps-University Marburg
Dr Konuralp Pamukcu, University of Phoenix,
Melis Ece, University of Sussex
Prof. Dr. Orhan Barlas, Istanbul University
MSc F. Sibel Saygılı Aracı, Boğaziçi University
Rezan Benatar, Columbia University
Dr Vural Özdemir, Systems Scientist, Toronto
Zeynep Kadirbeyoglu, Bogazici University
İmzalayanların tam listesi için : https://fossilfueltreaty.org/open-letter
Kaynakça:
[1] World Economic Forum, “The Global Risks Report 2020,” Insight Report (World Economic Forum; Marsh & McLennan; Zurich Insurance Group; National University of Singapore; Oxford Martin School; Wharton Risk Management and Decision Processes Center, University of Pennsylvania, 2020); IPCC, “Summary for Policymakers,” in Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the Impacts of Global Warming of 1.5°C above Pre-Industrial Levels and Related Global Greenhouse Gas Emission Pathways, in the Context of Strengthening the Global Response to the Threat of Climate Change, Sustainable Development, and Efforts to Eradicate Poverty (World Meteorological Organization, Geneva, Switzerland, 2018), http://www.ipcc.ch/report/sr15/.
[2] Global Carbon Project (2020) ‘Supplemental data of Global Carbon Budget 2020 (Version 1.0)’ [Data set]. From Friedlingstein et al (2020) ‘Global Carbon Budget 2020’. Earth System Science Data, 12 (4): 3269-3340.
[3] IPCC, above n. 2
[4] SEI et al., “The Production Gap: The Discrepancy between Countries’ Planned Fossil Fuel Production and Global Production Levels Consistent with Limiting Warming to 1.5°C or 2°C,” 2019, http://productiongap.org/; International Energy Agency, CO2 Emissions from Fuel Combustion 2018, CO2 Emissions from Fuel Combustion (OECD, 2018), https://doi.org/10.1787/co2_fuel-2018-en.
[5] Vohra K et al (2021) ‘Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem’. Environmental Research, 195: 110754.
[6] Burke M and Stephens J (2018) ‘Political power and renewable energy futures: a critical review. Energy Research & Social Science, 35: 78-93; LDC Renewable Energy and Energy Efficiency Initiative (2017) Framework. Accessed from http://ldcreeei.org/arei_publications/ldc-reeei-framework/.
[7] Fergus Green and Richard Denniss (2018) ‘Cutting with both arms of the scissors: the economic and political case for restrictive supply-side climate policies’. Climate Policy, 150: 73-87.
[8] Olhoff A and Christensen JM (Eds.) (2019) ‘Emissions Gap Report 2019’. United Nations Environment Programme, https://www.unenvironment.org/resources/emissions-gap-report-2019
[9] Onaylayan kurumların tam listesi için : www.fossilfueltreaty.org/endorsements