Sıcak hava dalgası nedir?

Sıcak. Çok sıcak. Olması gerekenden daha sıcak. Çok uzun süreli değil, sadece birkaç gün ya da hafta, ama herkes sıcak hava dalgasını hissediyor ve herkes ondan bahsediyor. Sıcak hava dalgasına, kasırgalarda olduğu gibi süslü isimler vermiyoruz ama haberlerde duyuyorsunuz. Ya da duymuyorsunuz.

Sıcak hava dalgalarıyla ilgili sorun, çok göreceli olmalarıdır. Hava sıcaklığını yazın 30°C kaydetmekle kışın kaydetmek aynı şey değildir. Hava sıcaklığını Grönland’da veya Orta Doğu’da 30°C kaydetmek de aynı değildir. Her yerin yılın her zamanı için kendi ortalama sıcaklığı vardır. Belli bir bölgenin birkaç gün süreyle o ortalama sıcaklığın çok üzerine çıkmasına sıcak hava dalgası diyoruz. Ortalamanın ne kadar ve ne süreyle üzerinde olduğu bölgeden bölgeye değişebilir. Dünyanın birçok yerinde, bu olayların sıklığı, süresi ve yoğunluğu artıyor, ve iklim krizi sonucunda daha da artacak.

Sessiz katil

Tropik fırtınalar, seller ya da orman yangınları gibi olağanüstü iklim etkilerinin aksine, sıcak hava dalgaları sessiz sedasız gelmektedir. Çoğu insan için sıcak hava dalgası günleri can sıkıcı derecede sıcaktır ve medya bazen bu günleri hoş bir şeymiş gibi gösterir. Ancak, aslında, sıcak hava dalgaları olabildiğince tehlikeli bir iklim etkisidir.

Yakın geçmişte yapılan akademik bir çalışmaya göre , sıcak hava dalgaları 2000 ve 2020 yılları arasında 157.000 kişinin ölümüne neden olmuştur (yaklaşık 200.000 kurbanla, sadece fırtınalar daha ölümcüldür). Ancak, raporun yazarları bu rakamın büyük olasılıkla gerçeğin altında olduğu uyarısında bulunmaktadır: Çoğu ülke sıcak hava dalgalarını izlememekte, hatta bazen bir sıcak hava dalgası tanımına bile sahip değildir. Örneğin, küresel nüfusun %85’inin Asya, Afrika, Karayipler ve Güney ve Orta Amerika’da yoğunlaşmasına karşın, bu can kayıplarının sadece %6,5’i bu bölgelerde kaydedilmiştir.

Bir dizi sağlık sorununun ardında ısı olabilir. En endişe verici olanı, vücut çok sıcak olduğunda ve serinleme yetisini kaybettiğinde ortaya çıkan sıcak çarpmasıdır. Çocuklar, yaşlılar ve düşük gelirli toplulukların yanı sıra kronik hastalıkları olan kişiler, gebe kadınlar ve açık havada çalışan kişiler sıcak çarpmasına karşı daha savunmasızdır. Bir topluluk ne kadar yoksulsa, soğutmaya erişimi o kadar azdır. Bu da eşitsizliği ve adaletsizliği artırır. Sıcak çarpması, yüksek nemli koşullarda daha olasıdır.

Sıcak çarpmalarından daha fazlası

Bununla birlikte, sıcak hava dalgalarının tehlikeleri sıcak çarpmalarının ötesine geçmektedir. Yüksek sıcaklıklar, astım gibi solunum hastalıklarına neden olan ve ağırlaştıran düşük hava kalitesiyle ilişkilidir. Ayrıca, kardiyovasküler hastalıklar ve böbrek hastalıklarıyla bağlantılıdırlar.

Aşırı sıcaklıklar tarımı etkilemekte, bitki gelişimini önlemekte ya da bitkileri doğrudan öldürmektedir. Hayvanların da büyümelerini, süt üretimlerini ve üreme oranlarını azaltabildiğinden, hayvancılık da sıcaklıklardan etkilenir. Bu etkilerin, hayatta kalmak için tarıma bağlı olan ve başka herhangi bir sosyal güvenlik ağı olmayan toplulukları orantısız biçimde etkilemesi iklim adaletsizliğini artırmaktadır. Sıcak hava dalgaları, ayrıca, havaalanları, yollar ve köprüler gibi altyapıları ve açık havada çalışmayı gerektiren her türlü ekonomik faaliyeti de etkiler.

Daha mı sıcak?

Sıcak hava dalgaları istatiksel bir olaydır. Ortalama koşullara bağlıdırlar, dolayısıyla tanım gereği tarihte herhangi bir zamanda ve yerde sıcak hava dalgaları bulabiliriz. Ancak bu, iklim değişikliğinin sıcak hava dalgalarını daha da kötüleştirdiği gerçeğini değiştirmez. Ya da, diğer bir tabirle: evet, her zamankinden daha sıcak, daha sık ve evet, daha da sıcak olacak. Bilim insanları, küresel ısınmanın küresel düzeyde sıcak hava dalgalarının süresini ve yoğunluğunu artırdığının neredeyse kesin olduğu sonucuna vardılar. Bu, iklim bilimi açısından %99’un üzerinde kesinlik anlamına geliyor.

Sıcak hava dalgaları, bir yüksek basınçlı hava kütlesi güneş tarafından ısıtılacak kadar uzun süre sabit (hareketsiz) kaldığında meydana gelir. CO2 gibi sera gazları ısıyı emme kapasitesine sahiptir, bu nedenle sabit bir hava kütlesi, bu gazları daha yüksek bir yoğunlukta içeriyorsa, aynı süre içinde daha çok ısınacaktır. Bu olgular coğrafi olarak eşit değildir ve belli konumdaki olasılıkları orografi, ağaç örtüsü, aerosol kirliliği, toprak nemi veya denize olan uzaklık gibi birçok etkene bağlıdır.

IPCC’ye göre, karadaki aşırı sıcak günlerin ortalama sıcaklığı, küresel ısınmayı 1,5°C ‘nin altında tutarsak 3°C, 2°C ‘nin altında kalırsak 4°C artacaktır. Unutmamak gerekir ki bu ortalama bir değer! Bazı alanlar, bu yüzyıldaki sıcak hava dalgaları esnasında halihazırda yaşanamaz hale gelmektedir.

İklim ayak izi

Sıcak hava dalgaları iklim krizinin en ölümcül ifadelerinden biridir. Sera gazlarının konsantrasyonu arttıkça, sıcak hava dalgalarının sıklık ve yoğunluklarının nasıl arttığını görüyoruz. Bu artışı zorlayan da fosil yakıt endüstrileri ve müttefikleridir. Gelin, işin kökenine inelim.

Küresel ısınmaya, çoğunlukla CO2 ve CH4 olmak üzere (ancak bunlarla sınırlı olmaksızın) sera gazlarının konsantrasyonundaki artış neden olur. Bunlar atmosferde doğal olarak bulunur, ancak fosil yakıtları çok yoğun biçimde yakmaya başladığımızdan beri, konsantrasyon katlanarak artmaktadır.

CO2 konsantrasyonundaki artış fosil yakıtlarla bağlantılıdır. Başka bir olası kaynak yoktur (ne volkanlar, ne bulutlar, ne güneş döngüleri, hiçbir şey). CH4 de büyük ölçüde fosil yakıtlar ve arazi kullanım değişikliği ile bağlantılıdır. Çalışmalar ve veriler bunu kesin olarak kanıtlamıştır: Tartışma sona etmiştir.

Kömür, petrol ve gaz endüstrileri bundan büyük ölçüde kâr elde etti ve insanları fosil yakıt kullanmaya zorlayan bir ekonomik modelden kâr etmeye devam ediyorlar. Raporlar, en azından 1970’lerden beri verdikleri zararı bildiklerini ve iş modellerinden vazgeçmek yerine aktif bir biçimde kamuyu yanlış bilgilendirmek için çalıştıklarını kanıtlamıştır . Bunu hâlâ yapıyorlar. Fosil yakıtlar yakmaya devam ediyoruz çünkü bu endüstriler güçlerini bu amaç için kullanmayı seçiyorlar (ve o zaman da bunu yapmayı seçtiler).

Sıcak hava dalgalarını tamamen durduramasak da fosil yakıt endüstrisini durdurabiliriz. Dünyanın dört bir yanındaki insanlar kömür, petrol ve gazı yer altında tutmak, bu endüstrinin varlığını sürdürmesine olanak sağlayan finansal akışları kesmek ve daha adil ve temiz bir gelecek için mücadele ediyor. Henüz katılmadıysanız, sen de bize katıl!