Brezilya’nın kuzeydoğusunda hâlâ tarihin en uzun kuraklığı yaşanıyor. Bu durum 2010 senesinden beri devam ediyor; suçlu ise iklim değişikliği. Su kıtlığının yerel tarım ve balıkçılık üzerine etkisi yıkıcı oldu. Ancak bu durum yerel topluluklar için bu sürecin sonu değil.
Ülkenin ana elektrik kaynağı olan hidroelektrik güç santrallerinin baraj gölleri boş durumda. Diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına olan yatırımlar ise yetersiz. Bu nedenle hükümet fosil yakıtla çalışan termik santralleri devreye sokmak zorunda. Bu santraller daha fazla kirlilik yaratmanın yanı sıra genellikle nehirleri ve yer altı su kaynaklarını kirletiyor. Ayrıca bölgede çok az kalmış olan içme suyunu kullanıyor.
Bu ve daha fazla hikayeye ulaşmak için “Halkın 1,5° Dosyası”nı indirebilir (pdf) veya 1.5°C sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
Bu durum, Pecém Endüstri ve Liman Kompleksi’nde yaşanıyor. Pecém Endüstri ve Liman Kompleksi, kuzeydoğudaki Ceará eyaletinin başkenti olan Fortaleza büyükşehir bölgesinde yer alıyor. Pecém I ve II, ülkedeki en büyük iki kömürlü termik santral. Bu santrallere eyalet hükümeti tarafından, Castanhão Su Rezervuarı’ndan saniyede 800 litreye kadar (günde 70 milyon litre) su kullanma yetkisi verildi. Bu miktar, 600.000 nüfuslu bir şehrin su ihtiyaçlarını karşılayabilir.
Castanhão, ülkedeki en büyük çok amaçlı ve kamusal su rezervuarı. Eyalet nüfusunun neredeyse yarısının yaşadığı Fortaleza büyükşehir bölgesinin tamamının su ihtiyacını karşılıyor. Geçtiğimiz Kasım ayında, rezervuar ölü hacmine düştü ve 20 günden fazla bir süre boyunca kente su tedarik etmeyi durdurdu. Castanhão’nun boş olması ile hükümet farklı mevkileri göz önünde bulundurmaya başladı. Bunlara Lagamar do Cauípe Çevre Koruma Alanı gibi koruma alanları da dahil. Lagamar do Cauípe’te birçok yerli halk ve nehir kenarı topluluğu yaşıyor ve yaşamlarını sürdürmek için alandaki doğal varlıklara bağımlı durumdalar.
2017’nin sonunda, Barra do Cauipe’daki Anacé yerli halkı, polis memurları eşliğinde bir grup işçi gördü. Bu işçilerin, Pecém Kompleksi’ne su tedarik etme amacıyla Lagamar do Cauípe’den su çekme operasyonlarına başlıyordu. Anacé liderleri, halk hareketleri ve sivil toplum örgütlerinin desteğiyle, bu çalışmaların kesilmesini emreden bir eyalet mahkemesi kararı elde etti. Bölgeden saniyede 200 litre su çekmeyi amaçlayan proje, halihazırda az olan su kaynaklarına büyük ölçüde zarar verebilir.
Anacé yerli halkı lideri Roberto Marques konuyla ilgili şunları söylüyor: “Eyalette gerçekleşen en kötü su krizlerinden biri sırasında hükümet, nüfusun birincil tüketimi için ayrılmış olan suyun endüstriyel çıkarlara yönlendirilmesine izin veriyor. Bölgeye, izin istemeden ve orada yaşayan geleneksel topluluklara danışmadan giriyorlar. Bu, bölgede zaten var olan ihtilafları yalnızca daha da yoğunlaştırıyor.”
Lagamar do Cauípe’un çevresel önemi yüksek. Buna ek olarak, hem yerel toplulukların geçiminin devamı hem de bölgedeki balıkçılık ve turizm faaliyetlerinin sürdürülmesi için vazgeçilmez bir önemi bulunuyor. Kültürel ve manevi konulardan bahsetmiyoruz bile. “Halkım, atalarımızın, ‘büyülü olanların’ hâlâ Cauípe lagününde yaşadığına inanır. Ancak su gibi, onlar da yok olabilirler. Hükümet topraklarımızı öldürmek istiyorsa, o zaman bizi de öldürecek. Zaten hepsini şimdiden kaybetmiş olabiliriz, ama bunu şavaşını vermeden yapmayacağız.”
Brezilya’da, kuzeydoğu yarı kurak bölgesi iklim değişikliğinden en çok etkilenen alan olacak. En son yayımlanan IPCC verilerine göre, tarihsel olarak periyodik kuraklıklardan muzdarip olan bölgedeki sıcaklığın, gezegenin ısınmasını durdurmak için hiçbir şey yapılmadığı takdirde, 2100 yılına kadar 2°C ila 5°C yükselmesi bekleniyor.
Projeksiyonlara göre çok yakın bir gelecekte, Brezilya’daki toplam 1.488 kent ve 36 milyon insan doğrudan su yetersizliğinden etkilenecek. Bu rakam, Brezilya nüfusunun beşte biri anlamına geliyor. Ceará eyaleti şimdiden iklim değişikliğinin yaşamı tehdit eden ilk etkilerini yaşıyor.
Ceará Eyaleti Belediyeler Birliği, Kırsal ve Çevre Kalkınma Danışmanı Nicolas Fabre, “Bölgedeki en büyük etki kesinlikle su kıtlığı. Bu ise ekonomiyi ve insanların sağlığını doğrudan etkiliyor. Sıcaklık artışı, daha düşük yağış oranıyla birleştiğinde, yüzey su kaynaklarının daha hızlı kurumasını sağlıyor. Bunlar, bölgedeki insanların ana su kağnağı” diyerek durumu açıklıyor.
Fabre’ye göre problem yağış hacminde değil, bunun zaman ve mekana dağılımında. “Bazı belediyelerde, tüm yıl boyunca beklenen yağmur miktarının yarısı sadece bir gün içerisinde gerçekleşiyor. Yılın geri kalanı ise tamamen kuru geçiyor. Seller nedeniyle olağanüstü hâl ilan ediyorlar. Altı ay sonra ise olağanüstü hâl ilanı kuraklık nedeniyle oluyor. Buna ek olarak, bu şiddetli yağmurlar, nehirlerin millenmesine neden olup su depolama kapasitelerini azaltıyor. Çünkü nehirler kum ve çökeltilerle dolu oluyor” dedi.
Geçim kaynakları üzerinde etkili olan sonuçlar, bölgede birçok kişinin hayatını da tehlikeye atıyor. Birkaç yıl önce Ceará, en büyük tatlısu çipurası üretimine sahip federal eyaletti. Ancak eyalet artık resmi istatistiklerde bile görülmüyor. “Su yoksa, balık da yoktur. Aile üreticileri ve zanaatkâr balıkçılar, hükümet yardımına başvurmak zorunda kalıyor. İşsizlik ve yoksulluk eğilimleri yeniden yükseldi.”
Brezilya hükümeti, halihazırda fosil yakıt endüstrisini doğrudan ve dolaylı teşviklerle destekliyor. Yaklaşık yarısı vergi indirimi olmak üzere, 66 milyar ABD dolarından yüksek bir miktarı bu endüstriyi desteklemek için kullanılıyor.
Bu para, esneklik ve adaptasyon teknolojileri ve somut bir yenilenebilir enerji altyapısının geliştirilmesine yönelik politikalara yatırılsaydı, Ceará halkı su kaynaklarını, geçim kaynaklarını ve geleneksel yaşam tarzını korumayı umut edebilirdi.
İklim kriziyle mücadele eden topluluklara destek olun. 1.5°C’nin önemine vurgu yapan etkinlikler düzenleyebilir, raporu karar alıcılara ulaştırarak fosil yakıtlardan bir an önce kurtulmamız gerektiği çağrısını yapabilirsiniz.
1.5°C derece için harekete geçin
1.5°C altında kalma ihtimalimiz gün geçtikçe azalıyor. Yaşamlar tehdit altında – fosilsiz bir geleceğe en hızlı şekilde ulaşmamız lazım. Dünyanın dört bir yanında yükselen hikayeleri okumak için Halkın 1.5°C Dosyası’nı indirin.